Nachtwerkers meer kans op slechte werk-privébalans

Nachtwerkers meer kans op slechte werk-privébalans

Door de globalisering en technologische vooruitgang werken we steeds minder op standaard werktijden. De verwachting is dat deze trend de komende decennia nog verder toenemen. Nachtwerkers hebben meer kans op een slechte werk-privé balans.

In 2019 werkten ruim 1,2 miljoen Nederlanders soms of regelmatig in de nacht, zo luidt de data van het CBS. In het onderzoek betekent nachtwerk dat er minimaal 1 uur gewerkt wordt tussen 00:00 ’s nachts en 06:00 ’s ochtends.

Mensen die in de nacht werken, hebben meer dan 2,5 keer zoveel kans op een slechte werk-privébalans. Zij vinden het lastiger om werk en privé te combineren dan mensen die alleen overdag werken. Dat is een van de resultaten uit het onderzoek van het RIVM en TNO, naar de impact van nachtwerken en mogelijke oplossingen. De nachtwerkers geven in de interviews verder aan dat zij door nachtwerk minder tijd met hun familie of partner kunnen doorbrengen en dat ze zich geïsoleerd voelen. Ook hebben ze door vermoeidheid op vrije dagen minder behoefte aan sociale contacten hebben of mijden ze deze zelfs, omdat ze zich moeten voorbereiden op een nachtdienst. Dit geldt overigens niet voor alle nachtwerkers. Sommigen geven aan dat zij privétaken juist beter kunnen combineren wanneer zij nachtdiensten draaien dan tijdens dagdiensten.

Dag-nachtritme

Het menselijk lichaam heeft een biologische klok. Hierdoor hebben we allemaal een dag-nachtritme van dat ongeveer 24 uur duurt. Dit ritme wordt ook wel het circadiane ritme genoemd, wat ‘circa één dag’ betekent. Het ritme is te zien in het slaap-waakritme, maar ook in een groot aantal andere lichaamsprocessen. Zo heeft je biologische klok invloed op je hormoonafgifte (onder andere melatonine en cortisol) en je glucosehuishouding.

Verschillende functies van het lichaam, waaronder lichaamstemperatuur, honger, en verzadiging, worden ook gereguleerd door de biologische klok. Je klok zorgt er dus voor dat de processen in je lichaam op het juiste moment plaatsvinden.

Effecten op gezondheid

De impact die nachtwerken op de gezondheid van iemand heeft wordt waarschijnlijk medebepaald door verschillende karakteristieken. Denk aan de duur van de nachtdiensten en hoe vaak men in diensten werkt. Ook het rooster of patroon waarin verschillende typen diensten elkaar opvolgen speelt mogelijk een rol.

Werken in de nacht verstoort het dag-nachtritme (de biologische klok) van het lichaam. Volgens de Gezondheidsraad leidt (langdurig) nachtwerk tot een verhoogd risico op slaapproblematiek, diabetes type 2, en hart- en vaatziekten.

In het onderzoek melden de respondenten dat zij verschillende gezondheidsklachten ervaren. De fysieke klachten zijn onder andere vermoeidheid, hoofdpijn, maag-darmklachten, en spier- of gewrichtsklachten. Ook is er sprake van verschillende mentale gezondheidsgevolgen, zoals gevolgen voor het cognitief functioneren (verminderde focus, alertheid, geheugen, en concentratie), prikkelbaar zijn, eenzaamheid en somberheid, en stress.

Werknemers met nachtwerk hebben ongeveer 1,5 keer zoveel kans op arbeidsongevallen (gedurende de dag of nacht) dan werknemers zonder nachtwerk. Dit blijkt uit de analyses op basis van de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) van TNO en CBS onder bijna 400.000 werknemers. Hierbij zijn geen grote verschillen tussen sectoren te zien. Het is echter onbekend of de ongevallen plaatsvinden tijdens een dag- of een nachtdienst. Ook werd de terugreis naar huis na een nachtdienst (waarbij de kans bestaat dat nachtwerkers zitten te knikkebollen achter het stuur) niet meegenomen in de NEA.

Waarom toch ’s nachts werken?

64 procent van de werkgevers gaf in het onderzoek van het RIVM en TNO aan dat de belangrijkste reden voor nachtwerk is dat het werk direct uitgevoerd moet worden. Denk hierbij aan werk in de zorg, bij de politie, of de brandweer. Economische redenen, zoals het behalen van productiedoelstellingen en de optimale inzet van machines, en praktische redenen zoals machines die 24 uur per dag moeten draaien, zijn voor ongeveer een derde van de werkgevers (zeer) belangrijke redenen.

Oplossingen

Het RIVM en TNO hebben in het onderzoek ook gekeken naar oplossingen om de risico’s voor gezondheid en welzijn van nachtwerkers te verminderen. Hier valt ook de werk-privébalans onder. Uit de resultaten blijkt dat zowel werkgevers als werknemers en bedrijfsartsen weinig mogelijkheden zien om minder werk in de nacht te doen.

Werkgevers benoemen bereikbaarheidsdiensten en het inzetten van nieuwe technologie (denk aan automatisering) als opties om het nachtwerk misschien voor een klein deel te verminderen.

De nachtwerkers zelf zijn niet te spreken over de bereikbaarheidsdiensten, omdat deze mogelijk een negatief effect hebben op de slaapkwaliteit en op de werk-privébalans. Dat is dus geen oplossing, maar het verplaatsen van het probleem. Nachtwerkers zelf benoemen verschillende oplossingen, zoals het beperken van de hoeveelheid taken in de nacht, of onderling ervaringen delen.

Tijdens het symposium over het onderzoek van het RIVM en TNO afgelopen 16 maart, sprak een verpleegkundige die regelmatig nachtdiensten draait over de oplossingen die haar ziekenhuis biedt aan nachtwerkers. Zo krijgen de nachtwerkers ’s nachts een gezonde maaltijd en snack aangeboden, en bestaat er de mogelijkheid om een powernap te doen tijdens de dienst.

Volgens het RIVM en TNO is het gezien de beperkte mogelijkheden om nachtwerk te verminderen, nodig dat er meer kennis komt over mogelijke oplossingen en hoe deze oplossingen op een goede manier gerealiseerd kunnen worden.

Biedt jouw werkgever oplossingen voor nachtwerk? Heb je vragen, of wil je jouw eigen ervaringen met werken in de nacht delen? Stuur een e-mail naar uta@fnv.nl en we nemen contact met je op.


Cao-voorstellen Bouw & Infra 2021

De cao loopt eind dit jaar af en wij bereiden ons voor op nieuwe onderhandelingen. Tijdens de vorige cao-onderhandelingen heeft corona ons allemaal overvallen. Belangrijke voorstellen konden daardoor niet worden behandeld en zijn blijven staan voor de volgende cao ronde. Dat is nu. Hieronder vind je de hoofdpunten uit onze cao-voorstellen.

Op hoofdlijnen betreffen de voorstellen de volgende onderwerpen:

Loon, salaris en vergoedingen

De looneis voor 2021 wordt gesteld op 5%. De vergoedingen worden met een gelijk percentage verhoogd.

Eerder stoppen met werken (zwaar werk regeling)

FNV Bouw & Infra wil dat ook UTA-werknemers gebruik kunnen maken van de regeling eerder stoppen met werken.

Financieel advies voor werknemers

Cao-partijen gaan na welke mogelijkheden er bestaan om werknemers financieel te adviseren als zij eerder willen stoppen met werken. Op basis van de uitkomst wordt een route voor financieel advies opgezet en ingericht.

UTA-werknemers

Vanwege de steeds langere werkdagen stelt FNV Bouw & Infra voor om overuren en reisuren uit te betalen aan UTA-werknemers. Daarnaast stelt FNV Bouw & Infra voor om arbeidstijd, pauze en werkelijke reistijd te begrenzen op 12 uur per dag. Dit geldt al voor bouwplaats-werknemers.

Voor de werktijden van de UTA-werknemers zet FNV Bouw & Infra in op het recht op een vierdaagse werkweek, het recht op thuiswerken (tenzij er zwaarwegende bedrijfsbelangen zijn) en op het recht ‘om niet gestoord te worden’ in de vrije tijd. Met uitzondering van bereikbaarheidsdiensten tegen een bereikbaarheidsvergoeding.

Werkdruk UTA-werknemers

Er komt een vervolg op het traject beperken van werkdruk in bouwbedrijven. Naar aanleiding hiervan zal FNV Bouw & Infra aanvullende voorstellen doen.

Opleiding jongeren

FNV Bouw & Infra stelt voor dat jongeren die vier dagen werken en 1 dag naar school gaan deze schooldag ook betaald krijgen.

Arbeidsomstandigheden en veiligheid

FNV Bouw & Infra zet in op afspraken in de cao over extreem warme weersomstandigheden: geregeld moet zijn wat de grens is voor veilig werken (daarboven mag niet meer gewerkt worden) en welke maatregelen aan de orde zijn. Deze afspraken gelden voor bouwplaats- en UTA-werknemers op de bouwplaats.

Werknemers die werken met gespoten PUR kunnen periodiek een arbeidsgezondheidskundig onderzoek laten uitvoeren. De intrede-keuring wordt voor de PUR isoleerder verplicht.

Het opstellen van een duurzame inzetbaarheidsanalyse (DIA) en medisch onderzoek (PAGO) gebeurt tijdens werktijd. Deze tijd wordt doorbetaald door de werkgever.

Uitzendkrachten

Uitzendkrachten die structureel werk uitvoeren krijgen na 1 jaar een arbeidsovereenkomst aangeboden door de werkgever (verplichting). Daarnaast stelt FNV Bouw & Infra voor dat uitzendkrachten recht krijgen op het DI budget.

Kraanmachinisten

Een X aantal uren werkervaring met hijswerkzaamheden, onder begeleiding van een ervaren kraanmachinist, is verplicht voor het verkrijgen van een definitief TCVT bewijs.

Pensioenopbouw

De pensioenopbouw bij een verkort IVA traject (eerder uit dienst bij werkgever binnen tweede ziektejaar) wordt gerepareerd.

Gelijktrekken werkgeversbijdrage pensioenpremie

Het werkgeversdeel voor de premie voor de pensioenopbouw wordt gelijkgetrokken tussen UTA en bouwplaatspersoneel. Uitgangspunt is de bijdrage voor het bouwplaatspersoneel.

Verkeersregelaars op de bouwplaats

Bedrijven die zich in hoofdzaak bezig houden met het leveren van beroepsmatige verkeersregelaars en diensten rond bouwprojecten worden onder de werkingssfeer van de cao Bouw & Infra gebracht.

ZZP-ers

Voorstel is dat zelfstandigen die dezelfde of vergelijkbare werkzaamheden verrichten als werknemers tenminste een tarief ontvangen gelijk aan € 45 per uur.

Technologische ontwikkelingen (robotisering, digitalisering etc.)

FNV Bouw & Infra stelt voor om technologische en sociale innovaties in de sector te monitoren, waarbij het verbeteren van bedrijfsprocessen aantoonbaar is gekoppeld aan de zeggenschap en aan het verbeteren van het vakmanschap van werknemers. Aanpak, doel en werkwijze van het monitoren worden vastgelegd in een innovatieconvenant.

Medezeggenschap in bouwcombinaties

De medezeggenschapsorganen van de betrokken bedrijven in de bouwcombinatie vormen het vertegenwoordigend overleg in de combinatie.

Cao naleving

Cao toepassing en naleving is voor de gehele bedrijfstak van groot belang. De nalevingsprocedure in de cao moet op diverse punten worden aangepast om tot een effectievere procedure te komen. Resultaat moet zijn dat cao toepassing en naleving in de sector bouw beter is gewaarborgd.

Bouwplaats ID

De oorspronkelijke doelen van Bouwplaats ID zijn nog steeds aan de orde. De doelen van Bouwplaats ID zijn:

  • het tegengaan van illegale arbeid, sociale dumping en schijnconstructies;
  • inzichtelijk maken welke werknemers, uitzendkrachten en zzp-ers op de bouwplaats werken en voor wie ze werken;
  • inzichtelijk maken welke diploma’s en certificaten ze hebben;
  • naleving cao;
  • administratieve lastenverlichting.

Het is van belang dat het onderzoek naar de mogelijkheid van een wetgevend traject wordt uitgevoerd. CAO partijen spreken hun commitment uit voor dit onderzoek en zullen een actieve bijdrage leveren aan het onderzoek.

Opzegtermijn

Bij maandloners eindigt het arbeidscontract aan het eind van de maand. Bij weekloners geldt, dat tegen het einde van de week wordt opgezegd. De aanpassing hier kan zijn dat er wordt uitgegaan van een kalendermaand. Dit in overeenstemming met de werkwijze van het UWV.

BOUW & INFRA 2021: WAT VIND JIJ BELANGRIJK?
Download hier de flyer.